Fundusze obligacji mogą być cennym składnikiem zdywersyfikowanego portfela. Są one również odpowiednie dla długoterminowego oszczędzania przy stosunkowo niskim poziomie ryzyka.

Mnogość i różnorodność

Za fundusze obligacji uznaje się takie, które posiadają w portfelu co najmniej 66% obligacji oraz nie inwestują w instrumenty o charakterze udziałowym.

Są one odpowiednie dla osób poszukujących bezpiecznej lokaty i zabezpieczenia przed inflacją posiadanych oszczędności. Mogą też stanowić cenny składnik zdywersyfikowanego portfela inwestycyjnego.

Fundusze obligacji lokują aktywa w obligacje emitowane przez przedsiębiorstwa, banki, jednostki samorządu terytorialnego i skarb państwa, a także listy zastawne. Pewna część aktywów może być zainwestowana w krótkoterminowe papiery wartościowe, jak bony skarbowe, lokaty bankowe lub wierzytelności. Fundusz otwarty musi posiadać pewną rezerwę środków płynnych na realizację bieżących wypłat w związku z umorzeniem tytułów uczestnictwa. Istotne jest to przede wszystkim w funduszach otwartych, gdzie wykupy jednostek uczestnictwa są dokonywane zazwyczaj codziennie. Fundusze zamknięte nie muszą dysponować na co dzień wolnymi środkami, tylko w okresach wykupów certyfikatów inwestycyjnych. Dzięki temu większa kwota może być zaangażowana w dochodowe inwestycje, co daje możliwość osiągania wyższych stóp zwrotu.

Fundusz obligacji może nabywać akcje jedynie w przypadku konwersji obligacji zamiennych na akcje. Nabywanie instrumentów pochodnych może służyć zabezpieczeniu przed ryzykiem.

Wiele funduszy obligacji posiada ustalony swój benchmark, to jest poziom zakładanej minimalnej stopy zwrotu z inwestycji. Jest on najczęściej powiązany z popularnymi miarami wielkości ekonomicznych, jak na przykład: wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych, stopa depozytowa, WIBOR/WIBID, indeks papierów wartościowych czy rentowność bonów skarbowych.

Trochę statystyki

Według danych firmy Analizy Online na koniec pierwszego półrocza 2016 roku funkcjonowało w Polsce 117 funduszy obligacji. Liczba funduszy specjalizujących się w lokowaniu aktywów w obligacje korporacyjne wyniosła 35, z czego 25 inwestuje w obligacje polskich przedsiębiorstw, a 10 w korporacje na rynku globalnym. W krajowe dłużne papiery skarbowe inwestuje 23 funduszy. Wyróżnia się też fundusze uniwersalne, których liczba wyniosła 41, z czego 12 operuje na rynkach zagranicznych. Natomiast pozostałe 18 funduszy, nie zaklasyfikowanych do wymienionych tu kategorii, inwestuje w obligacje na rynkach zagranicznych, a także w kraju. Na koniec pierwszego półrocza 2016 roku aktywa funduszy obligacji wynosiły około 41,6 mld mld zł i stanowiły około 16 proc. aktywów wszystkich funduszy inwestycyjnych.

Ile zarobiły?

Z założenia fundusze obligacji powinny przynosić umiarkowany i stabilny dochód. W praktyce osiągają stopy zwrotu na poziomie rocznej lokaty bankowej a czasami nawet wyższym, przy zachowaniu płynności inwestycji. Nie są one jednak pozbawione ryzyka inwestycyjnego. Wartość jednostek uczestnictwa bądź certyfikatów inwestycyjnych podlega wahaniom. Jednak ich zmienność jest niższa niż w przypadku funduszy akcji. W praktyce są też takie, które nie osiągnęły celu inwestycyjnego a nawet ponosiły straty.

Wyniki inwestycyjne funduszy obligacji zależą od wielu czynników - strategii inwestowania, rodzaju obligacji i ich rentowności a także profesjonalizmu zarządzania. Niewątpliwie do czynników mających istotny wpływ na rentowność inwestycji w fundusz obligacji należy zaliczyć wysokość stóp procentowych.

Różne poziomy ryzyka

Wiele towarzystw funduszy inwestycyjnych oferuje więcej niż jeden fundusz obligacji. Czym różnią się te na pozór identyczne wehikuły inwestycyjne? Różnica może wynikać z tego, w jakiego rodzaju obligacje fundusz inwestuje, standingu finansowego emitentów obligacji albo na jakim rynku operuje. Zyski funduszy zależą też od średniego okresu zapadalności obligacji znajdujących się w portfelu funduszu (duration). Im dłuższy, tym większa jest wrażliwość aktywów funduszu na zmiany stóp procentowych.

- TFI faktycznie często oferują swoim klientom kilka różnych produktów z segmentu dłużnego. Wynika to z różnicowania oferty pod kątem profilu ryzyka. Tym inwestorom, którzy preferują ochronę kapitału oraz niską zmienność, dedykowane są produkty o niższym ryzyku stopy procentowej. Chociaż w przypadku hossy na rynkach obligacji skarbowych nie partycypują one w zwyżkach tak silnie, jak bardziej agresywne odpowiedniki, to potrafią dostarczyć atrakcyjny wynik. Z kolei w gorszych okresach ich defensywny profil pozwala chronić inwestycję. Na przeciwległym biegunie znajdują się fundusze o wysokim ryzyku stopy procentowej, których zadaniem jest maksymalne wykorzystanie dobrej koniunktury na obligacjach. W dobrych latach tego typu rozwiązania mogą osiągać nawet dwucyfrowe wyniki. Dla kontrastu, bessa na długu często oznacza dla nich dość wymierne straty, rzadko mentalnie akceptowane przez inwestujących w papiery dłużne. Istnieją również opcje pośrednie (fundusze o przeciętnym ryzyku stopy procentowej), które są pewnym kompromisem między skrajnymi profilami produktów. Klienci są bardzo różnorodni pod względem akceptacji ryzyka, dlatego kilka produktów dłużnych „na półce” może lepiej trafiać w ich potrzeby, niż jeden produkt, który na bieżąco dostosowuje się do koniunktury. Ważne, by TFI umożliwiło łatwe ich rozróżnienie oraz zrozumienie, dla kogo konkretny fundusz jest dedykowany – mówi Marcin Różowski, Kierownik Zespołu Ratingów w Analizy Online.

Jeżeli więc spodziewasz się spadku stóp procentowych to kup tytuły uczestnictwa funduszu, w którym przeważają obligacje o długich terminach wykupu. W przeciwnym razie przeznacz oszczędności na inwestycję w fundusz z krótszymi terminami wykupu obligacji. Ale najpierw odpowiedz sobie na pytanie, jaki poziom ryzyka jesteś w stanie zaakceptować.

Dane publikowane przez firmę Analizy Online pokazują, że istnieje duża rozpiętość przedziału wyników finansowych osiąganych przez poszczególne fundusze. W okresie trzyletnim, liczonym od 30.06.2013 r. do 30.06.2016 najwyższą stopę zwrotu stanowiącą 23,8% uzyskał fundusz Aviva Investors Obligacji Dynamiczny z parasola Aviva Investors FIO. Natomiast w okresie ostatnich 12 miesięcy najwyższą rentowność wynoszącą 8,9% osiągnął fundusz UniObligacje Nowa Europa z parasola UniFundusze FIO.

Źródło: Analizy Online SA (dane na dzień 30.06.2016 r.)

Jak widać inwestycje w fundusze obligacji mogą stanowić dobre zabezpieczenie na okres dekoniunktury na rynku akcji. Warto je brać pod uwagę, jako jeden ze składników zdywersyfikowanego portfela. Można je polecać szczególnie osobom nie akceptującym wysokiego ryzyka, dla których eksperymenty z funduszami akcji mogą być nie do zaakceptowania.

 

Jan Mazurek
Ekspert Domu Maklerskiego Michael / Ström