Po półtora roku od wprowadzenia ustawy o fundacjach rodzinnych zarejestrowano ich przeszło tysiąc. Duże zainteresowanie jest odpowiedzią na coraz częściej występujący w polskich firmach - nierzadko zakładanych w okresie transformacji systemowej - problem planowania sukcesji.

Fundacja rodzinna to nowoczesne narzędzie prawne, które zyskuje rosnącą popularność wśród osób chcących zarządzać swoim majątkiem i zabezpieczyć interesy swoich bliskich w długim okresie. Oprócz wielu aspektów związanych z organizowaniem sukcesji majątkowej czy ochroną aktywów, fundacje rodzinne oferują również szereg korzyści podatkowych, które mogą stanowić istotną zachętę do ich tworzenia.

Sukcesja pod kontrolą

Głównym celem fundacji rodzinnej jest przekazanie majątku spadkobiercom w sposób uporządkowany i zgodny z wolą założyciela - fundatora. Dzięki fundacji, fundator może skutecznie zaplanować sukcesję, eliminując część ryzyk związanych z procesem dziedziczenia. Umożliwia to przekazanie majątku w sposób bardziej elastyczny niż tradycyjne dziedziczenie, przy zachowaniu kontroli nad majątkiem przez fundatora nawet po jego śmierci.

Fundacja rodzinna coraz częściej staje się też narzędziem do zarządzania majątkiem, a jedną z jej głównych zalet są korzyści podatkowe związane między innymi z inwestowaniem w papiery wartościowe. Kluczową korzyścią podatkową jest odroczenie podatku do momentu wypłaty środków z fundacji, co niewątpliwie ułatwia akumulację majątku.

Oszczędności na podatku

W przypadku standardowych inwestorów indywidualnych, każda transakcja związana z zyskami kapitałowymi, taka jak sprzedaż akcji, obligacji, wypłaty dywidend i odsetek czy innych instrumentów finansowych, podlega opodatkowaniu na poziomie 19 proc. Fundacja rodzinna, jako odrębna osobowość prawna, jest obciążona podatkiem wynoszącym 15 proc., pobieranym dopiero w momencie wypłaty środków z fundacji rodzinnej. Taka sama stawka podatku ma zastosowanie przy wypłacie dochodów z tytułu najmu lokali mieszkalnych czy użytkowych zgromadzonych w fundacji rodzinnej.

Ile faktycznie można zarobić?

Aby lepiej zobrazować korzyści podatkowe wynikające z inwestycji w papiery wartościowe za pośrednictwem fundacji rodzinnej, warto uwzględnić kalkulację opartą na procencie składanym. Przykład taki pokazuje, jak korzystanie z fundacji w kontekście odroczenie podatku od zysków kapitałowych (tzw. „podatku Belki”) może wpłynąć na długoterminowy wzrost wartości majątku.

Założenia do kalkulacji:

- Kwota pierwotnie wniesiona: 5 000 000 zł
- Roczna stopa zwrotu z inwestycji: 8 proc.
- Okres inwestycji: 20 lat
- Podatek od zysków kapitałowych (w przypadku osób fizycznych: 19 proc. stawka tzw. podatku Belki, w przypadku fundacji rodzinnych: 15 proc.)
- Odroczenie podatku od zysków kapitałowych do momentu wypłaty środków (w przypadku fundacji rodzinnej)

Przy wyliczeniach pominięte zostały koszty założenia i prowadzenia fundacji rodzinnej. Z uwagi na efekt nowości i duże zainteresowanie, stawki na rynku są płynne i wahają się nie tylko ze względu na złożoność konstrukcji fundacji rodzinnej, ale również ze względu na lokalizacje obsługi prawnej czy księgowej.

 

Scenariusz 1.

Załóżmy, że inwestor indywidualny nie korzysta z fundacji, inwestuję środki w ramach majątku prywatnego i płaci podatek od każdego zysku co roku (np. z dywidend, odsetek lub po sprzedaży aktywów finansowych). W takim przypadku roczny wzrost wartości inwestycji po opodatkowaniu wynosi 6,48 proc. Zatem wartość majątku po 20 latach wyniesie 17 552 171 złotych

Scenariusz 2.

Fundacja rodzinna odracza podatek od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki) i może reinwestować pełny zysk. Natomiast po 20 latach następuje zamknięcie fundacji, wypłata całości zgromadzonych środków oraz zapłata należnego podatku od zysków kapitałowych od całości zysku skumulowanego w okresie życia fundacji.

W tym przypadku stopa zwrotu pozostaje na poziomie 8 proc. rocznie. Zatem roczny wzrost wartości inwestycji to 8 proc. Przy założeniu oprocentowania składanego, wartość inwestycji po 20 latach wyniesie: 23 304 785 złotych, przy 15 proc. stawce podatku, podatek wyniesie 2 745 718 złotych, a wartość majątku netto 20 559 067 złotych.

Scenariusz 3.

Fundacja rodzinna odracza podatek od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki) i może reinwestować pełny zysk. W tym przypadku stopa zwrotu pozostaje na poziomie 8 proc. rocznie. Przy założeniu oprocentowania składanego, wartość inwestycji po 20 latach wyniesie 23 304 785 złotych.

Przy drugim scenariuszu i całkowitym rozwiązaniu fundacji rodzinnej wraz z wypłatą środków i płatności podatku od zysków kapitałowych korzyści podatkowe wynoszą 3 006 896 złotych (60 proc. pierwotnie zainwestowanej kwoty) względem tradycyjnej formy inwestowania w majątku prywatnym (scenariusz pierwszy).

Przy trzecim scenariuszu korzyści podatkowe są najwyższe i wynoszą 5 752 614 złotych (115 proc. pierwotnie zainwestowanej kwoty). Natomiast wiążą się ze stworzeniem tzw. kapitału żelaznego, który nie zostaje uszczuplony poprzez wypłaty środków z fundacji rodzinnej.

Obydwa przytoczone scenariusze przedstawiające kalkulacje dotyczące inwestowania poprzez fundacje rodzinną są skrajne. Rzeczywistość zapewne jest gdzieś pośrodku, nie zmienia to jednak faktu, że ustawodawca zaprojektował rozwiązanie, które daje duże zachęty dla najzamożniejszej części społeczeństwa do zabezpieczenia i pomnażania zgromadzonego majątku.

Scenariusz trzeci początkowo wydaje się dość skrajnym, który pozornie może wiązać się z ogromnym odroczeniem gratyfikacji. Pozornie, ponieważ patrząc na zachodnie trendy, coraz częściej można spotkać się z sytuacją, w której to najbogatsi nie posiadają aktywów rzeczowych tj, nieruchomości, luksusowych samochodów itd. bezpośrednio w majątku prywatnym, a jedynie pośrednio, np. poprzez kontrolę w trustach czy spółkach.

Zmiany prawne pod znakiem zapytania

Czy fundacja rodzinna będzie w Polsce odpowiednikiem dla takiego lokowania kapitału – to pokaże czas i podejście polskiego ustawodawcy do proponowanych zmian prawnych, które przede wszystkim mają na celu zmniejszyć możliwą skalę nadużyć optymalizacji podatkowych. Dzisiaj to właśnie planowane zmiany w ustawie o fundacjach rodzinnych można uznać za największe ryzyko. Pierwotnie ustawa zakładała przegląd przepisów dotyczących fundacji rodzinnych po 3 latach od wejścia w życie. Rzeczywistość pokazała, że mimo zapisów prawnych, po półtora roku funkcjonowania fundacji rodzinnych w Polsce chęć ustawodawcy do zmian jest wartością nadrzędną, a zaufanie do stabilności przepisów wśród najbogatszych Polaków - zostało naruszone.

 

Jan Karczewski

Dyrektor ds. Klientów Strategicznych
Michael / Ström Dom Maklerski

Wszelkie przedstawione analizy, komentarze i konkluzje stanowią osobiste poglądy autora wyrażone w oparciu o posiadaną fachową wiedzę dotyczącą funkcjonowania rynku finansowego.

Niniejszy materiał jest publikacją handlową Michael / Ström Dom Maklerski S.A.  z siedzibą w Warszawie:

a. nie stanowi rekomendacji w ramach usługi doradztwa inwestycyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;

b. nie jest badaniem inwestycyjnym w rozumieniu rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2017/565 z dnia 25 kwietnia 2016 r. uzupełniające go dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do wymogów organizacyjnych i warunków prowadzenia działalności przez firmy inwestycyjne oraz pojęć zdefiniowanych na potrzeby tej dyrektywy;

c. nie spełnia standardów rekomendacji inwestycyjnej określonych w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2016/958 z dnia 9 marca 2016 r. uzupełniającym rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących środków technicznych do celów obiektywnej prezentacji rekomendacji inwestycyjnych lub innych informacji rekomendujących lub sugerujących strategię inwestycyjną oraz ujawniania interesów partykularnych lub wskazań konfliktów interesów.